Van Gogh hield van Wagner (CD, zie discografie)
Trouw, Christo Lelie - 12 november 1998

Wat heeft Vincent van Gogh met muziek te maken? Hij componeerde niet en geen van zijn schilderijen had - voor zover na te gaan - een compositie als directe inspiratiebron. Dit alles weerhield pianist Marcel Worms er niet van in samenwerking met het Amsterdamse Van Gogh Museum een cd PICTURES AT A VAN GOGH EXHIBITION (Vermes Records 98-01; o.a. te koop in het Van Gogh Museum en Kröller-Müller Museum) op de markt te brengen. Hij deed zoiets eerder met Mondriaan.

Marcel Worms was creatief in het bij elkaar zoeken van werken die op enigerlei wijze met Vincent van Gogh in verband gebracht kunnen worden. Omdat de schilder een belangrijk deel van zijn leven in Frankrijk doorbracht en invloed ondervond van het Franse Impressionisme, ligt Worms' keuze voor muziek van omstreeks 1900 uit dat land voor de hand. Enkele dansstukken van Satie speelt hij naar aanleiding van het bezoek van Vincent en zijn broer Theo aan de cafés in Montmartre. Op soortgelijke manier kregen werken van Debussy (Nocturne), Chabrier (Pièce pittoresque) en Milhaud een plaats op de cd.

In een brief aan zijn zuster vergeleek Van Gogh schilderkunst met de muziek van Richard Wagner. Uit een andere brief blijkt dat de schilder 'Wagnerconcerten' bijgewoond had en die apprecieerde. Daarom ontbreekt ook Wagner niet op de cd, al ademt diens muziek toch een heel andere sfeer dan de schilderijen van Van Gogh. Juist omdat er zo weinig directe verbanden tussen Van Gogh en de muziek zijn, komen Worms' repertoirekeuzes grotendeels vrij gezocht over. Dat geldt zeker voor enkele korte werken van de Rus Alexander Skrjabin en 'La lugubre gondola' van de late Liszt. Dit laatste werk, dat Van Gogh trouwens gegarandeerd nooit gehoord heeft omdat het pas decennia later werd herontdekt, illustreert de muzikale variant van de overgang van figuratieve naar abstracte kunst.

Een perfecte keuze voor deze cd is de 20-delige suite 'Le Tombeau de Van Gogh' die in 1951 door de Nederlander Fré Focke werd gecomponeerd. Het gaat om korte stukjes in een eigentijds idioom die elk een schilderij van Van Gogh als onderwerp hebben. Marcel Worms wist al deze muziek plastisch te vertolken op een fraai-klinkende en dito opgenomen Bösendorfer-vleugel.

Copyright: Lelie, Christo